Voorstanders van goudbeleggingen wijzen op de met vallen en opstaan opgebouwde historische prijspiek van 2012 op $1772 per troy ounce (31,1 gram goud). Hun argument: het mag een wilde rit zijn, uiteindelijk gaat goud omhoog.

Zeker goldbugs, de stoïcijnse gelovers in goud, zien steeds meer signalen dat de Amerikaanse dollar als centrale munt verdwijnt. Dit vanwege de hoge schulden, de groeiende macht van China en het verval van de VS in de wereld. Beleggers zouden daardoor voor goud als laatste zekere waarde kiezen.

Slam dunk sell

Sceptici wijzen echter op het gapende gat tussen 1979 en 2000: goudbeleggers raakten toen 70% kwijt. ABN Amro bijvoorbeeld ziet goud hooguit op $900, Goldman Sachs-analist Jeffrey Currie noemt goud zelfs een ’slam dunk sell’, een 100% zekere daling. Een ounce zal hoogstens nog $1050 opleveren, stelt hij. Op dit moment noteert een ounce rond $1250.

De waardeontwikkeling van goud is lastig te doorgronden, waarschuwde de Vereniging van Effectenbezitters onlangs. Anders dan aandelen en obligaties heeft het metaal geen contante opbrengsten, die richting zouden kunnen geven. Rente noch dividend. De mistige prijsvorming van goud verwart zelfs Bernanke en Yellen. Ook als vluchtheuvel tegenover de dollar is goud niet altijd een garantie. De wet: een dalende dollar betekent een stijgende goudprijs, gaat lang niet altijd op.

Onberekenbaar

Goud is een onberekenbare, volatiele en zeker geen standaardbelegging. Neem maandag 26 mei, Memorial Day. Er was geen officiële handel. Toch steeg de spotgoudprijs ineens sterk naar $1312, en viel daarop terug naar $1275. Zonder sluitende verklaring. Een reden was vermoedelijk het gebrek aan liquiditeit. Het edelmetaal ging die dag door alle gemiddelden heen, volgens Morgan Stanley ’historisch ongekend’. Deze uitschieters worden echter telkens en snel gecorrigeerd door onbekende marktpartijen met grote aan- en verkopen.

„Dat de goudprijs wordt gemanipuleerd is al jaren duidelijk”, zegt fiscaal jurist Elmer Hogervorst, met Eric Mecking auteur van het historisch overzicht ’Geld, goud en zilver’. „Niet door centrale banken, want die bezitten zelf goud en zouden zich met prijsdalingen in de vingers snijden. Eerder door grootbanken, voor de quick buck, de kortetermijnwinst.”

Na de veroordeling van Barclays wegens manipulatie van de goudprijs – de bank moest een boete van 26 miljoen Britse pond betalen – ontdekte de Financial Times deze week een ’routinematig’ breed patroon onder handelaren om de goudprijs te manipuleren.

Particuliere beleggers moeten dus op hun hoede zijn voor mysterieuze fluctuaties. Zij betalen vaak de prijs voor deze manipulaties. Ook trekt zo’n mistige markt malafide bedrijven aan zoals veilingsites zonder vergunning, waarschuwde toezichthouder AFM deze week.

Banken

Beleggers kunnen in de goudmarkt ook niet blind varen op de centrale banken. Die brengen volgens vijfjaarsafspraken hoogstens een vooraf afgesproken hoeveelheid fysiek goud in de markt. Dit beperkt het aanbod van goud. Dat zou een goede prijsvorming kunnen hinderen.

De prijs wordt sowieso niet volledig door vraag en aanbod bepaald, aldus directeur Marleen Evertsz van GoldRepublic. „Het blijkt dat centrale banken zelf slechte beleggers zijn: ze verkochten bijna 400 ton per jaar – de afgesproken limiet – aan het begin van het millennium, toen de goudprijs rond $300 noteerde. Nu de goudprijs veel hoger staat, kopen sommige centrale banken zelfs weer goud aan. Ze verkopen dus laag en kopen hoog.”

Centrale banken besloten twee weken geleden hun verkooplimieten te verlagen. „Europese centrale banken hebben niet langer de behoefte de goudprijs te drukken met verkopen”, zegt goudexpert Frank Knopers van MarketUpdate. „Dat is positief voor goud, omdat er in opkomende markten als India en China nog steeds veel vraag bestaat.”

China

Of de enorme vraag uit China bij het huidige beperkte aanbod de goudprijs direct laat stijgen, durft Knopers niet te zeggen. Daarvoor is de markt te ondoorzichtig. „Maar zelfs in de jaren dat de banken 400 ton per jaar verkochten steeg de goudprijs. Ieder jaar”, nuanceert Evertsz. „Vanwege de toenemende vraag elders.”

Mensen die op de kortere termijn rendement zoeken binnen de goudsector, kunnen ook letterlijk terug naar de bron: de goudmijnen. Hun succes is dat ze zelfs bij een dalende goudprijs nog rendement kunnen bieden.